Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa. Partnerzy mogą jednak zadecydować o zachowaniu całkowitej odrębności majątków. W tym celu zawierają umowę rozdzielności majątkowej.
Spis treści:
Najczęstszym powodem, który przesądza o rezygnacji ze wspólności, jest chęć ochrony majątku partnera przed zajęciem za długi małżonka prowadzącego działalność gospodarczą. Wyjaśniamy, jakie są korzyści i ryzyka wynikające z ustanowienia rozdzielności majątkowej.
Polskie prawo przewiduje, że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między partnerami powstaje wspólność, do której należą m.in. zarobki uzyskane w trakcie jej trwania. W dalszym ciągu istnieją też majątki odrębne małżonków, do których należą np. składniki majątkowe nabyte przed ślubem.
Jeśli małżonkowie nie chcą, by istniała między nimi wspólność (lub chcą, by przestała ona obowiązywać, jeśli od zawarcia małżeństwa upłynął jakiś czas), mogą zawrzeć umowę przewidującą rozdzielność majątkową. Popularnie określa się ją mianem intercyzy. Jest ona zawierana w formie aktu notarialnego.
Korzyści z rozdzielności majątkowej
Powody, dla których małżonkowie decydują się na rozdzielność majątkową są różne. Pokutuje przekonanie, że wymusza to lepiej zarabiający partner, by w razie rozwodu nie dopuścić drugiej osoby do swojego majątku.
W rzeczywistości większość par decyduje się na rozdzielność, by ochronić drugą osobę przed skutkami prowadzonych przez siebie działań biznesowych.
Bardzo rzadko na rozdzielność decydują się małżonkowie pracujący na etacie. Ponoszą mniejsze ryzyko majątkowe, ponadto wspólność jest bardziej korzystna ze względów podatkowych.
Decyzji o zawarciu mowy rozdzielności nie należy – podobnie jak innych umów dotyczących majątku – podejmować pochopnie. Omówimy teraz najważniejsze korzyści przemawiające za jej zawarciem, a także związane z nią ryzyko.
Małżonkowie pozostają właścicielami swoich własnych majątków
Intercyzę zawierają zazwyczaj przedsiębiorcy, którzy nie chcą, aby ich działalność biznesowa zagrażała bezpieczeństwu finansowemu rodziny. Wierzyciele mogą żądać zapłaty długów nie tylko z majątku osobistego dłużnika, ale także z majątku wspólnego małżonków.
W efekcie małżonek, choćby nie był w żaden sposób związany z działalnością partnera, musi liczyć się z tym, że również jego pensja zostanie zajęta na poczet zaległości. Tym samym rozdzielność majątkowa chroni majątek drugiego małżonka.
Małżonkowie mogą swobodnie gospodarować swoim majątkiem
Przedsiębiorcy decydują się na rozdzielność nie tylko ze względu na ochronę majątku partnera, ale także po to, by nie musieć uzyskiwać jego zgody na podejmowanie działań biznesowych.
Jeśli między partnerami obowiązuje wspólność majątkowa, drugi małżonek musi wyrazić zgodę na zaciąganie zobowiązań i sprzedaż niektórych składników majątku, np. nieruchomości. Rozdzielność majątkowa znosi ten obowiązek.
W przypadku rozwodu, podział majątku odbywa się tylko między małżonkami
Skoro między małżonkami nie ma wspólnoty majątkowej, to każdy z małżonków posiada majątek osobisty, którym dysponuje niezależnie od woli drugiej osoby.
Rzeczy nabywane w trakcie małżeństwa wchodzą do majątku osobistego. Jeśli małżonkowie postanowią się rozwieść, każde z nich zabiera to, co jest jego wyłączną własnością. Partnerzy unikają trudnego i często czasochłonnego podziału majątku.
Wady rozdzielności majątkowej
Z chwilą zawarcia małżeństwa, z mocy prawa między małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Ustawodawca wybrał takie rozwiązanie, bo jest ono bardziej korzystne dla większości małżeństw.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby małżonkowie podpisali umowę znoszącą wspólność, nawet jeśli żadne z nich nie prowadzi działalności gospodarczej. Notariusz nie będzie pytał o motywację.
Należy jednak być świadomym, że rozdzielność pozbawia pewnych uprawnień oraz uniemożliwia wspólne rozliczenia podatkowe.
Brak możliwości wspólnego rozliczania się
Konsekwencją zawarcia rozdzielności majątkowej jest brak możliwości wspólnego rozliczania się z podatków. Wspólne rozliczanie jest korzystne przede wszystkim w sytuacji, gdy między małżonkami występuje rozbieżność w dochodach. Lepiej zarabiający partner może wtedy uniknąć podwyższonej stawki podatku.
Należy dodać, że zniesienie rozdzielności na krótko przed złożeniem deklaracji podatkowej, nie daje możliwości wspólnego rozliczania się.
Możliwość skorzystania ze wspólnego rozliczania jest dostępna jedynie dla małżonków, którzy pozostawali we wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy.
Brak możliwości wspólnego zaciągania zobowiązań
Wyjaśniliśmy już, że gdy między małżonkami jest rozdzielność majątkowa, mogą zadłużać się bez zgody drugiej osoby. Działa to jednak w drugą stronę. Małżonkowie nie mogą zaciągać wspólnych zobowiązań.
Będzie to dotkliwe, jeśli np. zechcą razem kupić nieruchomość na kredyt. Dodatkowo przy obliczaniu zdolności kredytowej, bank uwzględni dochody tylko jednego małżonka – wnioskodawcy.
Problemy z ustaleniem, kto jest właścicielem poszczególnych składników majątku
Każdy składnik majątkowy może należeć wyłącznie do jednego małżonka. W rozdzielności nie ma wspólnych przedmiotów. To może nastręczać trudności, gdy zakupów dokonali razem, a po czasie chcą ustalić, kto jest ich właścicielem.
Podsumowanie
Jak widać, zawarcie umowy rozdzielności majątkowej niesie ze sobą zarówno korzyści, jak i pewne kłopoty dla małżonków. Przed podjęciem tej ważnej decyzji, warto zasięgnąć porady notariusza, który wyjaśni wszystkie wątpliwości.