Nieodpłatne przeniesienie prawa własności składników majątku może nastąpić w formie umowy darowizny lub w formie umowy o dożywocie. Choć skutek w obu przypadkach jest taki sam – wskazana osoba staje się właścicielem nieruchomości lub ruchomości – to są to dwie różne czynności prawne.
Spis treści:
- Czym jest umowa dożywocia?
- Co zawiera umowa dożywocia?
- Czym jest umowa darowizny?
- Czy warto zawrzeć umowę darowizny w formie aktu notarialnego?
- Różnice między umową dożywocia a darowizną – podsumowanie
Wyjaśniamy, na czym polegają różnice i w jakiej formie mogą zostać zawarte umowy, które regulują te czynności, a także jakie obowiązki dla stron wynikają z tych umów.
Zarówno umowa dożywocia, jak i darowizny są regulowane przez Kodeks cywilny. Zakładają przeniesienie własności, ale różne jest ich uzasadnienie prawne, gospodarcze oraz obowiązki stron.
Czym jest umowa dożywocia?
W umowie dożywocia właściciel nieruchomości (zbywca, określany też mianem dożywotnika) zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę. W zamian za to nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub bliskiej mu osobie dożywotnie utrzymanie.
Zawarcie umowy dożywocia wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Zawarcie umowy ustnej lub zwykłej formy pisemnej będzie skutkować nieważnością czynności prawnej.
Dziś umowy dożywocia są zawierane stosunkowo rzadko. W przeszłości były popularne na wsiach i w małych miasteczkach, w tzw. obrocie rodzinnym.
Wybrany członek rodziny zobowiązywał się do tego, że będzie opiekował się dożywotnikiem – pomoże mu w codziennych obowiązkach, zapewni opiekę w razie choroby, przejmie na siebie obowiązki związane z prowadzeniem domu i ewentualnie gospodarstwa, w zamian za to po śmierci dożywotnika przejmie nieruchomość.
Na takiej umowie korzystają obie strony. Właściciel nieruchomości ma pewność, że nie będzie pozostawiony na starość sam sobie i będzie mógł mieszkać do końca życia w swoim domu. Członek rodziny, który został wskazany w umowie ma pewność, że po śmierci dożywotnika otrzyma wskazaną w akcie notarialnym nieruchomość.
Więcej na ten temat: UMOWA DOŻYWOCIA
Co zawiera umowa dożywocia?
Poza postanowieniem o przeniesieniu prawa własności nieruchomości na nabywcę, w umowie dożywocia należy określić zakres i rodzaj zobowiązań, jakie będzie świadczyć nabywca na rzecz dożywotnika.
To ważne, bo dzięki temu obie strony unikają nieporozumień na tym tle, a w razie konieczności spisane postanowienia mogą stać się podstawą do ewentualnego dochodzenia roszczeń dla każdej ze stron.
Możę Cię zainteresować: Jak skutecznie sporządzić umowę dożywocia?
Czym jest umowa darowizny?
Darowizna to umowa, na mocy której jedna ze stron (darczyńca) zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Przekładając to z języka Kodeksu cywilnego na bardziej zrozumiały: poprzez umowę darowizny jedna osoba nieodpłatnie przekazuje jakąś rzecz – ruchomą bądź nieruchomość – na rzecz innej osoby. Umowa jest dokonana za jego życia, nie w testamencie.
Darowizna nieruchomości musi być dokonana w formie aktu notarialnego. Wynika to z ogólnej zasady, że każde przeniesienie własności nieruchomości wymaga zachowania takiej formy. Jeśli przedmiotem darowizny są inne składniki majątkowe, to akt notarialny nie jest konieczny. Umowa zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Przyjęcie darowizny łączy się z obowiązkiem podatkowym. Obdarowany ma obowiązek zgłosić przyjęcie darowizny do właściwego urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia podpisania oświadczenia o otrzymaniu darowizny.
Umowa darowizny może zostać uczyniona z zastrzeżeniem warunku lub terminu. W takiej sytuacji dojdzie do skutku dopiero po zaistnieniu wskazanych okoliczności. Wcześniej jest niejako zawieszona. Jaka jest różnica między warunkiem a terminem?
Termin związany jest z wydarzeniem pewnym, którym zazwyczaj jest upływ czasu, np. za dwa lata, 20 stycznia. Nie jest powiązany z czynnościami podjętymi ani przez darczyńcę, ani przez obdarowanego. Warunek jest z kolei czynnikiem niepewnym (np. gdy obdarowany weźmie ślub, ukończy studia doktoranckie) i może do niego nigdy nie dojść.
Czy warto zawrzeć umowę darowizny w formie aktu notarialnego?
Jak już zostało wyjaśnione, obligatoryjnie w formie aktu notarialnego trzeba zawrzeć umowę darowizny, której przedmiotem jest nieruchomość. W przypadku ruchomości forma jest dowolna, więc nie ma przeszkód, by umowę zawarto w formie ustnej.
Należy mieć na uwadze, że umowa sporządzona w formie innej niż akt notarialny jest nieważna, o ile nie zostanie wykonana.
Jeśli członek rodziny obieca ustnie nieodpłatne przekazanie jakiejś rzeczy, ale nie wykona swojego zobowiązania, to osoba, na rzecz której taka obietnica została złożona, nie będzie mogła egzekwować wykonania obietnicy.
Z punktu widzenia obdarowanego bardziej korzystne jest więc zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Z kolei darczyńca może poczuć się zniechęcony pomysłem wizyty u notariusza. Decyzja należy do zainteresowanych, przy czym w przypadku darowania przedmiotów o większej wartości, warto przeanalizować, czy ze względu na bezpieczeństwo obrotu i posiadanie dowodów na okoliczność kontroli podatkowej nie lepiej udać się do notariusza.
Więcej na ten temat: [LINK: http://walewska.eu/czynnosci/umowa-darowizny/]
Różnice między umową dożywocia a darowizną – podsumowanie
Jak widać, omawiane umowy bardzo się od siebie różnią. Podsumujmy najważniejsze różnice.
Umowa dożywocia ma charakter alimentacyjny. Jej celem jest zapewnienie opieki dożywotnikowi. Dopiero z chwilą jego śmierci druga strona umowy nabywa własność nieruchomości. Do tego czasu może z niej korzystać, ale nie może nią rozporządzać (np. sprzedać lub wynająć) bez zgody dożywotnika.
Ma natomiast prawo korzystania z domu lub mieszkania. Może tam swobodnie mieszkać. Z prawem korzystania z nieruchomości powiązany jest obowiązek sprawowania nad dożywotnikiem opieki w sposób określony w umowie.
O ile przedmiotem umowy dożywocia może być tylko nieruchomość, to darowizna może dotyczyć także ruchomości oraz pieniędzy.
Umowa darowizny nie wymaga dla swojej ważności aktu notarialnego, chyba że jej przedmiotem jest nieruchomość. Darowany przedmiot może być w dowolny sposób wykorzystany przez obdarowanego, gdyż z chwilą wykonania umowy staje się on jego właścicielem.
Umowa może zastrzegać termin lub warunek, ale nie można ich utożsamiać z obowiązkiem dożywotniej opieki, którą przewiduje umowa dożywocia. Darowizna dokonywana jest z innych pobudek – właściciel rzeczy chce, by określona osoba otrzymała ją nieodpłatnie. Darowizna słusznie przywodzi na myśl prezent.
Umowa dożywocia służy natomiast temu, by właściciel nieruchomości zagwarantował sobie opiekę i możliwość pozostania w swoim domu, w zamian za co inna osoba może korzystać z tego domu lub mieszkania, a po śmierci właściciela wejdzie w jego prawa.
Jak widać, umowa dożywocia zawierana jest w konkretnej sytuacji (osoba starsza chce zabezpieczyć swoje sprawy majątkowe), podczas gdy umowa darowizny może być poczyniona w każdej chwili. Warto na koniec dodać, że dla ważności obu umów nie ma znaczenia, czy strony są ze sobą spokrewnione.
W razie wątpliwości zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Chętnie odpowiemy na Państwa pytania.